کشاورزی همدان بهره ورانه است؟ - وبلاگ ساعتچی

به گزارش وبلاگ ساعتچی، بهره وری در بسیاری از کشورهای دنیا به ویژه در کشورهای صنعتی به عنوان یک طرز تفکر و فرهنگ تلقی می گردد. امروزه در اقتصاد کلیه کشورها چه کشورهای توسعه یافته و چه درحال توسعه ، بهره وری به اولویتی ملی تبدیل شده است.

به گزارش وبلاگ ساعتچی، بنابر نظریه های فراوری و عرضه، رشد فراوری از دو طریق حاصل می گردد؛ در روش اول افزایش فراوری با به کارگیری عوامل فراوریی بیشتراما در چارچوب فناوری موجود میسر می گردد و در طریق دوم افزایش فراوری با به کارگیری روشهای پیشرفته تر و کارآمدتر فراوری و استفاده از عوامل فراوریی مؤثرتر ممکن می گردد در واقع روش دوم با مفهوم بهره وری گره خورده است.

در ایران محدودیت آب به عنوان یکی از عوامل اصلی فراوری در بخش کشاورزی، افزایش فراوری به وسیله اول را در درازمدت محدود می سازد بنابراین توجه به روش دوم، یعنی بالابردن بهره وری عوامل فراوری، ضرورتی اجتناب ناپذیر برای افزایش عرضه محصولات است.

بهره وری؛ مهمترین رکن هر فعالیت فراوریی

معاون برنامه ریزی و امور مالی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان در نشست تخصصی راهکارهای افزایش بهره وری در بخش کشاورزی که در دفتر وبلاگ ساعتچی برگزار گردید، با بیان اینکه بهره وری مهمترین رکن هر فعالیت فراوریی محسوب می گردد، گفت: کلید اصلی بهره وری در بخش کشاورزی نیروی انسانی است.

محمدرضا شهسواری اظهارکرد: مهمترین فعالیتی که در بخش کشاورزی در دهه های گذشته متمرکز به بحث بهره وری بوده است به طوریکه منابع به گونه ای استفاده گردد که بیشترین عایدی و محصول را تأمین کند.

وی با تأکید بر استفاده از منابع با نگرش پایداری، اضافه نمود: در بهره وری با نگرش پایداری باید منابع بهینه و برای مدت طولانی استفاده گردد و کیفیت محصول فراوریی کیفیت رو به رشد باشد.

شهسواری با اشاره به اینکه در مباحث فراوریی چند مفهوم وجود دارد که کارآیی، بهره وری، رشد و توسعه هر کدام مفاهیم خاص خود را دارد، ادامه داد: افزایش کارآیی به صورت مستمر همراه با روشهای نوین که باعث می گردد از منابع به طور بهینه استفاده گردد، مفهومی از بهره وری است.

نیروی انسانی؛ کلید اصلی بهره وری

وی زمین، آب، تجهیزات، نیروی انسانی عوامل موثر در بهره وری دانست و یادآور شد: کلید اصلی بهره وری در بخش کشاورزی انسان است .

معاون برنامه ریزی و امور مالی سازمان جهاد کشاورزی استان با تأکید براینکه بهره برداران بخش کشاورزی باید نگرش بهره ورانه داشته باشند، اضافه نمود: بهره برداران بخش کشاورزی باید رشد نموده و تقویت شوند به طوریکه بهره وری جزو تفکر و باور آنها قرار گیرد تا بتواند آن را افزایش دهد.

وی با اشاره به اینکه موارد توسعه ای و آموزشی در ایجاد تفکر بهره ورانه کشاورزان اهمیت دارد، اظهار داشت: این موضوع صندلی ترویج را نشان می دهد.

شهسواری گفت: در زمینه بهره وری شاید در سنوات گذشته علاوه بر تمرکز بر منابع فراوری، بهبود روشها و مکانیزاسیون یکی از راهکارهایی که خوب و با انرژی ورود شده مباحث ترویجی بوده است تا روشها و اصول جدیدی ارتقاء بهره وری را به بهره برداران انتقال دهیم.

وی بیان نمود: بهره وری در بخش کشاورزی شامل تک تک اجزای موثر در کشاورزی است که برای ارتقاء بهره وری کل باید بهره وری زمین و آب وسایر عوامل موثر در فراوری را افزایش دهیم.

معاون برنامه ریزی و امور مالی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به عملکرد بخش کشاورزی در سنوات گذشته، اظهارکرد: سرانه فراوری محصول کشاورزی در سال 57 در استان همدان 870 کیلوگرم بوده که در سال 97 به 2700 کیلوگرم رسیده که افزایش 3 برابری داشته و نشان دهنده ارتقاء بهره وری است.

شهسواری اذعان کرد: فراوری گندم در سال 57؛ 228 هزار تن بوده که این محصول در سال 97 به 800 هزار تن رسیده است که 4 برابر شده است.

وی با بیان اینکه میزان اراضی کشاورزی استان همدان در طول این سالها 20 تا 30 درصد افزایش داشته است، تأکید کرد: فراوری محصولات زراعی از 780 هزار تن به 3 میلیون و 670 هزار تن رسیده است.

وی با اشاره به اینکه میزان فراوری در اراضی استان 5 برابر شده است، گفت: افزایش 5 برابری محصولات کشاورزی ازسال 57 تا کنون نشان دهنده افزایش کارآیی و افزایش بهره وری است.

معاون برنامه ریزی و امور مالی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان اظهار داشت: در سال 57 سطح زیرکشت باغات استان همدان 18 هزار و 200 هکتار بوده که امروز به 77 هزار هکتار رسیده و 4.5 برابر افزایش داشته و فراوری محصولات باغی 9 برابر شده است.

استفاده از تکنولوژی فوق مدرن برای افزایش بهره وری

شهسواری با بیان اینکه مهمترین محدودیت بخش کشاورزی درارتباط با خاک و آب است، اضافه نمود: به علت اینکه محدودیت در آب بیشتر است، مجبور بودیم برروی روشهایی از جمله توسعه سیستم آبیاری نوین، کشت های گلخانه ای و نشائی کار کنیم که کارآیی مصرف آب را افزایش دهیم اما امروز درصدد استفاده از تکنولوژی های فوق مدرن در بخش کشاورزی هستیم تا میزان کارآیی و بهره وری را توسعه دهیم.

وی توضیح داد: استفاده از تکنولوژی های فوق مدرن احتیاجمند ایجاد نگرش بخش خصوصی به عنوان موتور محرکه بخش مالی و تأمین سرمایه است به طوریکه سال گذشته از منابع مختلف بیش از 520 میلیارد تومان تسهیلات در اختیار بهره برداران نهاده شد و 80 میلیاردتومان از اعتبار عمرانی استفاده شد.

وی با بیان اینکه بهره وری یک مفهوم است، اضافه نمود: بهره وری یک مفهوم است که مرزی ندارد و با ارتقاء تکنولوژی این مرزها شکسته می گردد به طوریکه اجرای روشهای نوین و ارقام جدید، نحوه کوددهی و آبیاری در بهره وری تأثیرگذار است.

معاون برنامه ریزی و امور مالی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با تأکید بر حفظ محیط زیست در راستای افزایش بهره وری، اظهار داشت: به هرقیمتی نمی توانیم محصول فراوری کنیم و باید توجه داشت که با تخریب محیط زیست نمی توانیم فراوری محصول داشته باشیم به طوریکه اگر به این موضوع توجه نداشتیم میزان فراوری محصول استان به بیش از 6 میلیون تن می توانست برسد.

شهسواری با اشاره به یکپارچه سازی اراضی و کشت یک محصول به صورت حرفه ای و ایجاد زنجیره های فراوری، بیان نمود: یکپارچه سازی اراضی یکی ازعوامل مؤثر در افزایش بهره وری است که چندسالی است در استان دنبال می گردد

اجرای کشاورزی حفاظتی در 70 هزار هکتار از اراضی همدان

معاون بهبود فراوریات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز در دفتر وبلاگ ساعتچی گفت: در سال گذشته 70 هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان تحت پوشش کشاورزی حفاظتی نهاده شدند.

شهرام پرورش اظهارکرد: دیدگاه های مختلفی در حوزه بهره وری وجود دارد اما در بخش کشاورزی عواملی همچون نیروی انسانی، سرمایه، نهاده های فراوری و مکانیزاسیون در فراوری اثرگذار است.

وی اضافه نمود: استان همدان برخلاف وسعت کم خود، بیش از ظرفیت موجود، به فراوریات محصولات کشاورزی مشغول است که این مسئله باعث فشار برروی زمین می گردد و ازطرفی دیگر با کمبود منابع آبی مواجهه هستیم که باید عوامل فراوری را برپایه بهره وری قرار داد.

معاون بهبود فراوریات گیاهی جهاد کشاورزی استان همدان مطرح کرد: ما در حوزه فراوریات گیاهی حدود 4 میلیون تن فراوری داریم که از این مقدار 3.2 دهم در حوزه زراعت و 700 هزار تن در حوزه باغبانی است.

تقویت شرکت های دانش بنیان برای افزایش بهره وری

وی با بیان اینکه محدودیت های زیادی در حوزه خاک و آب در استان همدان وجود دارد، توضیح داد: در بخش فراوری و علمی کردن فراوری احتیاج است که هم خاک خوبی داشته باشیم و هم بتوانیم از آب به بهترین شکل ممکن استفاده کنیم.

پرورش ادامه داد: برای بهره وری در فراوری باید از لحاظ کمی و کیفی فراوری معناداری داشته باشیم که با تقویت بخش خصوصی، شرکت های دانش بنیان و شرکت های بخش کشاورزی امکان پذیر است.

وی اضافه نمود: در فراوری برخی از محصولات کشاورزی در همدان، میانگین فراوری از میانگین کشوری فاصله زیادی داریم به طوری که در محصولات چغندرقند و سیب زمینی 8 تن از میانگین کشوری بیشتر فراوری داشته ایم.

این مقام مسئول ادامه داد: در جهاد کشاورزی علاوه بر موضوعات آب، نهاده ها و بذرهای کشاورزی، به تربیت نیروی انسانی ماهر و باتجربه اهمیت زیادی قائل هستیم.

اقدامات انجام شده در راستای افزایش بهره وری

وی به اقدامات جهاد کشاورزی در افزایش بهره وری در محصولات زراعی اشاره و توضیح داد: افزایش ضریب نفوذ بذور اصلاح شده، افزایش کمی و کیفی محصولی همچون گردو که قطب فراوری آن در کشور هستیم از راه هایی همچون سرشاخه کاری به طوری که طبق برنامه تدوین شده جهاد کشاورزی، تا 5 سال آینده بیشتر درختان گردوی استان را تحت پوشش طرح سرشاخه کاری قرار دهیم.

پرورش به اقدامات انجام شده در حوزه آب نیز اشاره و مطرح کرد: ما در ابتدا باید به فکر ایجاد زیرساخت ها در حوزه انتقال، تأمین و مصرف آب باشیم که خوشبختانه در انتقال آب و ایجاد کانال های درجه 3 و 4 کار نموده ایم و سعی داریم بیشتر مزارع را مجهز به سیستم آبیاری کنیم که اکنون بیش از 85 درصد از اراضی مستعد تحت پوشش این سیستم نهاده شده اند.

وی با بیان اینکه به ازای هر متر مکعب باید بهره وری را افزایش داد، ادامه داد: یکی از شاخصه هایی که FAO (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد) کشورهای مختلف را مورد آنالیز قرار می دهد، درباره فراوریات به ازای هر متر مکعب است که ما هرچه بتوانیم فراوریات را افزایش دهیم، میانگین به ازای متر مکعب نیز افزایش می یابد به طور مثال در سال های گذشته به ازای هر 10 هزار متر مکعب فراوری در محصول چغندرقند، 45 تن فراوری داشتیم که این میزان در سال گذشته در استان همدان، 75 تن افزایش فراوری را نشان می دهد که این مهم از عواملی همچون کشت نشایی و آبیاری تیپ محقق شده است.

معاون بهبود فراوریات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه بهره وری آب در محصولات مختلف متفاوت است، تأکید کرد: بزرگترین مصرف نماینده آب در بخش کشاورزی است به طوری که از 644 هکتار از اراضی استان، 70 درصد به صورت دیم و مابقی به صورت آبی هستند که در چند سال اخیر کوشش داشتیم میزان آب در کل اراضی آبی کم کنیم که برای این هدف از راهکارهای مختلف همچون آبیاری میکرو، تیپ و غیره غافل نمانده ایم.

وی با بیان اینکه کشاورزی حفاظتی در دستور کار جهادکشاورزی واقع شده است، ادامه داد: در سال گذشته 70 هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان تحت پوشش کشاورزی حفاظتی نهاده شدند.

پرورش درباره کشاورزی حفاظتی نیز گفت: کشاورزی حفاظتی یک بسته است که کشاورز نحوه استفاده از ماشین آلات جدید را دست می یابد و استفاده از گاوآهن های جدید را آموزش می دهد.

وی بیان نمود: یکی از مسائل کشور ما تبخیر و تعرق بالا و افزایش تشعشعات خورشید به خاک است که اگر پوشش گیاهی بر روی خاک وجود داشته باشد، باعث افزایش رطوبت خاک خواهد شد و علاوه بر موارد فوق الذکر، مواد عالی خاک به جز استان گیلان و مازندران، در همه کشور بسیار پایین است که این امر موجب کاهش بهره وری خواهد شد.

این مقام مسئول مطرح کرد: در سیل ماه های اخیر در کشور، شاهد طغیان آب های گل آلود بودیم که علت این امر جابه جایی خاک کشاورزی بوده که سطح خاک زراعی ما از استان ها خارج و درنهایت به دریاها روانه شده است.

وی تأکید کرد: چنانچه بهره برداران کشاورزی به توصیه های جهاد کشاورزی توجه نمایند، کشاورزی حفاظتی در استان اجرایی خواهد شد.

پرورش با اشاره به کشت های نشایی، توضیح داد: در حال حاضر کشت های نشایی در کشور هزینه بر است ولی چاره ای نداریم و باوجود هزینه بر بودن بهره وری و عملکرد خوبی را شاهد خواهیم بود.

وی اضافه نمود: ایجاد و راه اندازی گلخانه از دیگر اقدامات در حوزه محافظت از آب است که اکنون در استان 110 هکتار گلخانه ایجادشده که برای استان ما کافی نیست و در طرح سالانه وزارت جهاد کشاورزی موظف به ایجاد سالانه 80 هکتار گلخانه در سطح استان هستیم که اعتبارات ویژه ای برای این امر در نظر گرفته شده است.

معاون بهبود فراوریات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با مقایسه 40 سال بعد از انقلاب مطرح کرد: طی این 40 سال، جمعیت کشور ما افزایش پیدا نموده اما با این وجود فراوریات بخش کشاورزی نیز افزایش یافته به طوریکه سال گذشته، چهارمین سالی بود که به خودکفایی در حوزه گندم دست یافته ایم که همه این گندم ها هم در دیم و هم در آبی به دست آمده است.

وی ادامه داد: زمانی میانگین فراوری سیب زمینی در استان ما 15 تا 20 تن بوده که اکنون به 42 تن رسیده است و میانگین فراوری را گسترش داده ایم که علت آن شرایط آب و هوایی و فاصله دمایی بین شب و روز است.

حفظ ژن محصولات همدان وظیفه ما است

رئیس بخش ترویج سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز در دفتر وبلاگ ساعتچی، با بیان اینکه در رقابت مالی حفظ ژن محصولات شاخص استان مثل یونجه و سیر همدان بر عهده ما است، اظهار کرد: نخستین گام در بحث بهره وری این است که کشاورزان باور نمایند که آب، خاک و نیروی انسانی سرمایه است.

جواد رشیدی اضافه نمود: طی سالیان گذشته کوشش های بسیاری انجام شده تا بخش خصوصی را هرروز بیشتر از روز گذشته وارد تصمیم گیری ها، مشورت ها و اقدامات جهاد کشاورزی کنیم.

مدیر هماهنگی ترویج سازمان جهاد کشاورزی استان همدان ادامه داد: زمانی در بخش کشاورزی برای هر کیلو سیب زمینی 450 لیتر آب مصرف می شد اما امروز باافتخار اعلام می کنیم که این میزان به 130 لیتر کاهش یافته یعنی باوجود سطح زیر کشت مزرعه سیب زمینی 25 درصد کاهش یافته، محصول ما افزایش یافته است.

افزایش بهره وری مستلزم پرداخت هزینه است

وی با بیان اینکه کشاورزان ما امروز به این نکته دست یافته اند که برای ارتقاء محصول و افزایش بهره وری، باید هزینه پرداخت نمایند، مطرح کرد: سطح خاک ورزی همدان طی سه سال گذشته، چهار برابر شده که اصلا کافی نیست و به دنبال آن هستیم که روش های خاک ورزی به یکی از روش های اصلی حفظ رطوبت خاک، افزایش بهره وری، کاهش مصرف سوخت و کاهش تردد ماشین آلات را در مزارع دیم به کارگیریم.

رشیدی ادامه داد: وزارت جهاد کشاورزی طی سال های گذشته، نظام نوین ترویج را که نظامی تکثرگرا است را معرفی نموده که در پی آن از محققان وزارتخانه، تجربه کشاورزان قدیمی، دانشگاه ها و کشاورزان پیشرو استفاده گردد تا به یک نتیجه مطلوب برسیم.

این مقام مسئول ادامه داد: روزبه روز استفاده از امکانات بخش خصوصی بیشتر می گردد چرا که مزایای ورود این بخش در کشاورزی بسیار زیاد است همچنین دخالت بخش خصوصی در تصمیم گیری ها و در ساماندهی اراضی، نتیجه بخشی خود را نشان می دهد و روزبه روز بیشتر می گردد.

رشیدی تأکید کرد: وظیفه ما در راستای افزایش بهره وری شامل سهل الفهم کردن تحقیقات محققان و دانش پژوهان و انتقال آن به بهره برداران است و همچنین بهره برداری از پیروزیت های کشاورزان شاخص و ایجاد دوره های آموزشی توسط کشاورزان برای سایر کشاورزان است.

وی اضافه نمود: بهره وری در نوع محصولات متفاوت، فرق می نماید و نمی توان به طور خاص یک میزان خاص را برای همه محصولات در نظر گرفت.

آیا بهتر نیست صداوسیما یک ساعت به کشاورزی اختصاص دهد؟

این مقام مسئول بابیان اینکه تمام کوشش مسئولان بدون ورود اصحاب رسانه بی تأثیر است، تأکید کرد: صداوسیما تخفیفانی را برای پخش محصولات داخلی قائل شده است و بخش کشاورزی بیش از 25 درصد فراوری کشور و 25 درصد اشتغال کشور و 25 درصد از اضافه نموده خام کشور را بر عهده دارد و آیا شایسته نیست که فراورینماینده در صداوسیما صندلی خاصی برای تبلیغ فراوریات خود داشته باشد؟ آیا بهتر نیست به جای فیلمی که در طول شبانه روز بیش از 3 بار پخش می گردد یک ساعت را به کشاورزی اختصاص داد؟.

وی ادامه داد: هنوزم هم جامعه ما کشاورز را یک پیرمرد فرتوت بیل به دست می بیند درصورتی که اکنون کشاورزی زن و مرد نمی شناسد و باید امروز به دست جوانان اداره گردد چرا که اگر در همان نسل گذشته باقی بماند تجربیات کشت از دست می رود و بهره وری در نسل های بعدی از بین می رود، ازاین رو انتظار داریم صداوسیما و اصحاب رسانه جهاد کشاورزی را یاری نمایند و مخاطبان ما را برای ورود به این بخش دعوت نمایند.

مدیرهماهنگی ترویج سازمان جهاد کشاورزی استان همدان اضافه نمود: ما در منطقه جزء کشورهای پیروز در حوزه کشاورزی هستیم که کافی نیست پس زمانی رضایت بخش خواهد شد که نیروهای جوان و خوش فکر در این حوزه وارد شوند، اراضی خرد را یکپارچه کنیم و میانگین سنی کشاورزان را کاهش دهیم.

شروع یکپارچه سازی اراضی از 15 سال گذشته در همدان

وی درباره یکپارچه سازی اراضی نیز گفت: جهاد کشاورزی همدان 15 سال است که این طرح را شروع نموده و با دادن یارانه و در اختیار گذاشتن امکانات فراوان مانند دستگاه های تسطیح اراضی، اعطای یارانه در آبیاری ها و اعطای تسهیلات به کشاورزان، آن ها را ترغیب می نماید تا با تعاونی ها اراضی خود را یکپارچه نمایند که تاکنون 20 هزار هکتار از اراضی استان یکپارچه شدند که نتیجه آن افزایش 50 درصدی بهره وری در زمین های کشاورزان بوده است.

تهیه از: سمانه پور عبدالله و بنت الهدا نوری، وبلاگ ساعتچی وبلاگ ساعتچی، منطقه همدان