فرصت نادر رصد دنباله دار مادر اژدهایان در آسمان هفته دوم فروردین 1403 - وبلاگ ساعتچی

به گزارش وبلاگ ساعتچی، هفته دوم فروردین 1403 به جز رصد بامدادی ماه، می توانید دنباله دار هیجان انگیزی را در آسمان رصد کنید که تا پایان قرن بازنمی شود.

این شب ها دنباله دار دوره ای پونز-بروکس به روشنایی مطلوبی رسیده است که آن را به جرمی مناسب برای رصد در آسمان شب تبدیل می نماید و بدین ترتیب در هفته دوم فروردین 1403 فرصت مناسبی برای رصد آن با استفاده از ابزار نجومی فراهم است.

علاوه بر این، ماه هم در آسمان بامدادی جلوه های زیبایی می آفریند که اگر سحرخیز باشید، عکاسی از آن در کنار پدیده های زمینی خالی از لطف نخواهد بود. علاوه بر این، با استفاده از نقشه نجومی می توانید ستاره های شاخص بسیاری را در هفته دوم فروردین 1403 تماشا کنید.

رویدادهای نجومی هفته دوم فروردین 1403

شنبه 11 فروردین

در ابتدای سال 1403 که به اژدها و نهنگ معروف است، برترین زمان برای رصد یک دنباله دار معروف در آسمان را خواهید داشت. درست پس از تاریکی هوا در سمت غرب آسمان، دنباله دار پونز-بروکس (12P/Pons-Brook) با ارتفاع کمی در آسمان واقع شده است. قدر این دنباله دار که به مادر اژدهایان (Mother of Dragons) معروف است، این دنباله دار 5 پیش بینی شده و بدین ترتیب رصد آن با یاری دوربین دوچشمی، اگر درست نشانه بگیرید، نباید سخت باشد و حتی در یک تلسکوپ بسیار جالب تر هم خواهد بود.

این دنباله دار نوع هالی، هر 71 سال یک بار به دور خورشید می چرخد و هسته ای با قطر حدود 30 کیلومتر دارد که به علت فوران های چشمگیر گاز و غبار خود در طول سفرهایش در منظومه شمسی داخلی شناخته شده و با توجه به اینکه تصور می گردد بارش شهابی کاپا اژدهایی (Kappa Draconis) که در آذر ماه روی می دهد، به علت گذر زمین از میان بقایای این دنباله دار است، مادر اژدهایان نام گرفته است.

درست پس از انتها گرگ و میش در جست وجوی آن باشید که امروز عصر، از حدود 0.5 درجه ای پایین سمت راست ستاره حمل (Hamal) با قدر 2 می گذرد. اگر این شب ها فرصت رصد آن را از دست بدهید، باید تا سال 2095 میلادی صبر کنید تا دوباره به نزدیکی زمین بازگردد.

یکشنبه 12 فروردین

درست پس از تاریک شدن هوا، ستاره درخشان شباهنگ در جنوب و جنوب غربی آسمان جلوه گری می نماید. پایین سمت چپ آن، با فاصله حدود یک مشت می توانید مثلثی را تماشا کنید که به ترتیب از راست به چپ، ستاره های عذارا، وزن اتا سگ بزرگ تشکیل می دهند. این ستاره ها پای عقب، انتهای پشت و دم صورت فلکی سگ بزرگ را تشکیل می دهند.

درست در سمت چپ یا بالا سمت چپ این مثلث، ستاره های قدر 3 و 4 صورت فلکی کشتی دم (Puppis) یک کمان را تشکیل می دهند. اگر به اجرام اعماق آسمان علاقه دارید هم امشب با فاصله تنها 1.5 درجه سمت راست بالای این ستاره ها، می توانید با استفاده از دوربین دوچشمی در یک منطقه تاریک، خوشه کوچک M93 را از قدر 6 ببینید.

دوشنبه 13 فروردین

با وجود پشت سر گذاشتن آخرین فصل سال، شش ضلعی بزرگ و درخشان زمستانی هنوز در اوایل تاریک شدن هوا در معرض دید واقع شده است و سراسر آسمان را در جنوب غربی و غرب دربر می گیرد. برای تماشا آن در پی شباهنگ درخشان در جنوب غربی باشید که گوشه پایین سمت چپ شش ضلعی را تشکیل می دهد. در بالای آن شعرای شامی (Procyon) واقع شده است. از آنجا به سمت راست نگاه کنید تا سرپسین (Pollux) و سرپیشین (Castor) از صورت فلکی دوپیکر (Gemini) را ببینید.

پایین سمت راست سرپیشین به منکب ذی العنان (Menkalinan) و سپس به سروش (Capella) می رسید که با روشنایی خود، بسیار واضح است. پایین سمت چپ آن هم دبران (Aldebaran) جای گرفته است. از آنجا می توانید در پایین سمت چپ پای شکارچی (Rigel) از صورت فلکی جبار را ببینید و دوباره به شباهنگ بازگردید. این شش ضلعی تا حدودی گسترده است.

سه شنبه 14 فروردین

در این زمان از سال صورت فلکی کم نور دب اصغر در اواخر عصر در سمت راست ستاره قطبی قرار می گیرد. با رفتن ماه از آسمان عصرگاهی، دب اصغر مانند همواره خودنمایی می نماید. در مقابل دب اکبر بسیار درخشان تر در بالای آن با پیشروی شب، می چرخد و پایکوبی تماشایی خود را به نمایش می گذارد.

نسر واقع که به ستاره تابستانی معروف است، در ابتدای این شب ها در شمال شرقی آسمان طلوع می نماید. زمان دقیق آن به منطقه جغرافیایی شما بستگی دارد. برای تماشا آن به دب اکبر تقریبا بالای سر در شمال شرقی آسمان نگاه کنید. سپس در پی ستاره مئزر (Mizar) در دسته ملاقه این صورت فلکی باشید و سپس کوشش کنید تا ستاره کم نور سها (Alcor) را در آن نزدیکی ببینید. با امتداد خطی که از این دو ستاره تا افق می رسد، می توانید به ستاره درخشان نسر واقع برسید.

چهارشنبه 15 فروردین

ستاره های سرپیشین و سرپسین پس از تاریکی هوا با ارتفاع زیاد در غرب می درخشند. سرپسین (پولوکس) کمی روشن تر خواهد بود. اگر یک خط از سرپیشین (کاستور) به سمت سرپسین بکشید و آن را 26 درجه (حدود 2 و نیم عرض مشت در طول بازوی کشیده) امتداد دهید به سر کم نور صورت فلکی هیدرا (مار باریک) در جنوب آسمان می رسید. در یک آسمان تاریک، این یک گروه ستاره ای ظریف اما برجسته است که به اندازه عرض انگشت شست شما در طول بازو پیشرفته است. دوربین دوچشمی آن را به راحتی حتی در آلودگی نوری شهرها نشان می دهد. اگر آن خط را باز هم به اندازه 1 و نیم مشت ادامه دهید، به قلب نارنجی هیدرا، با قدر 2 می رسید.

پنج شنبه 16 فروردین

سروش، ستاره درخشان بسیار مرتفع در غرب و شمال غربی آسمان است که هنگام غروب و پس از آن می توانید آن را رصد کنید. رنگ زرد کم فروغ آن با رنگ خورشید ما مطابقت دارد و این نشان می دهد که هر دو دمای تقریبا یکسانی دارند. اما به جز این سروش بسیار فرق دارد و از دو ستاره غول زرد تشکیل شده است که هر 104 روز به دور یکدیگر می چرخند.

اگر تلسکوپ هم در اختیار داشته باشید می توانید یک جفت کوتوله سرخ را با فاصله دورتر اطراف آن ها ببینید که Capella H و Capella L نام دارند.

آدینه 17 فروردین

اندکی پس از تاریک شدن هوا می توانید ستاره درخشان ژوبین دار (Arcturus) یا سماک رامح را که ستاره ای بهاری است در شرق آسمان مشاهده کنید. روشنایی آن به اندازه شباهنگ است که ستاره ای زمستانی است و در جنوب غربی پایین می رود.

امشب این دو درخشان ترین ستاره های آسمان هستند. اما سروش هم در رده بعدی جای دارد که بسیار به ژوبین دار نزدیک است و می توانید آن را با ارتفاع زیاد شمال غربی آسمان ببینید.

دو ستاره در انتهای گرگ ومیش غروب، به طور واضح به صورت عمودی قرار دارند و فرصت خوبی برای درک بهتر اجرام اعماق آسمان ایجاد می نمایند. شباهنگ در صورت فلکی سگ بزرگ نقطه پایینی است و شعرای شامی در سگ کوچک بالاتر از آن واقع شده است. بسته به منطقه زمانی ممکن است عمود بودن آن ها با فاصله کمی متفاوت روی دهد.

شرایط سیارات در هفته دوم فروردین 1403

عطارد که پس از غروب با ارتفاع کمی سمت غرب آسمان واقع شده است به سرعت در حال کم فروغ شدن است. در آغاز هفته، حدود 45 دقیقه پس از غروب خورشید، با فاصله حدود دو مشت سمت راست پایین مشتری، آن را جست وجو کنید. این سیاره از قدر 1.0 در ابتدای هفته، به سرعت محو می گردد و تنها چند روز بعد از دید ناظر زمینی پنهان خواهد شد.

زهره با قدر 3.8 در اعماق طلوع خورشید جای گرفته است.

مریخ با قدر 1.2 در صورت فلکی دلو دیده می گردد و سپیده دم طلوع می نماید. برای تماشا آن حدود 45 دقیقه قبل از طلوع خورشید، درست بالای افق شرق و جنوب شرقی را نگاه کنید. دوربین دوچشمی به رصد بهتر آن یاری می نماید.

مشتری با قدر 2.1- در صورت فلکی حمل حضور دارد و ستاره درخشان عصرگاهی است که با ارتفاع نه چندان زیاد سمت غرب آسمان می درخشد. این سیاره پس از تاریک شدن هوا پایین تر می رود و حدود ساعت 10 شب غروب می نماید. در این شب ها مشتری تنها سیاره مطلوب برای رصد در کل آسمان است.

زحل با قدر 1.1 احتمالا هنوز در پس طلوع آفتاب درخشان، پنهان باشد. با این حال، اگر بتوانید مریخ را با دوربین دوچشمی رصد کنید، پایین سمت چپ آن می توانید در پی زحل باشید. فاصله آن ها از 8 درجه در صبح ابتدای هفته، به 2.5 درجه در انتها هفته کاهش می یابد.

اورانوس با قدر 5.8 در صورت فلکی حمل و حدود 4 درجه بالای مشتری جای دارد. بلافاصله پس از تاریک شدن هوا، پس از اتمام رصد دنباله دار پونز-بروکس در همان نزدیکی، از دوربین دوچشمی خود برای یافتن اورانوس بهره ببرید.

نپتون هم در اعماق طلوع خورشید پنهان شده است و دیده نمی گردد.

عکس کاور: نمای نزدیک دنباله دار پونز-بروکس (Credit: James Peirce)

منابع: Sky and Telescope, ESO