بهار عربی نمرده است - وبلاگ ساعتچی

به گزارش وبلاگ ساعتچی، قیام های بهار عربی در حدود یک دهه عمر دارند و رو به احتضار هستند اما اعتراضات در چهار کشور جدید در سال گذشته فاش می نمایند که روح آن قیام ها که در سال 2011 به جریان افتادند، هنوز زنده است.

به نقل از خبرگزاری فرانسه، آصف بیات، کارشناس انقلاب ها در دنیا عرب می گوید: ظهور موج قیام های 2019 در الجزایر، سودان، لبنان و عراق نشان می دهد که بهار عربی نمرده است. این در چهار کشور این منطقه ادامه یافت و تقریبا کارنامه مشابهی از اقدام جمعی داشت.

این کشورهایی که با تازه ترین موج از قیام ها روبرو شده اند، در ابتدا که اعتراضات تونس، مصر، سوریه، لیبی و یمن را در سال 2011 فراگرفت، در حاشیه قرار داشتند.

اما در سال 2019 آنها درخواست ها برای خاتمه یافتن همان محدودیت های مالی منطقه ای، فساد و دولت های غیرپاسخگو را خواهان شدند که اعتراضات عربی سال ها پیش از آن طلب نموده بودند.

آرشین ادیب-مقدم از دانشکده مطالعات شرق و آفریقا در لندن می گوید: اصلی ترین عوامل بهار عربی...همچنان زیر پوسته سیاست های عربی جان دارند.

او که مولف کتاب درباره قیام های عربی و انقلاب ایران: قدرت و مقاومت امروز است، می گوید: 2011 عامل 2019 شد و 2019 به عنوان موج جدید اعتراضات ظهور خواهد نمود.

الجزایر

خاطرات جنگ داخلی 1992-2002 الجزایر، در زمانی که اعتراضات این منطقه را در سال 2011 پر کرد، به یاد بسیاری آمد، به رغم موجی از اعتراضات که ژانویه بر سر افزایش بهای مواد غذایی رخ داد.

زکی حناچی، یک فعال 33 ساله می گوید: ضربه این جنگ داخلی جلوی الجزایری ها برای رفتن به خیابان ها در اعتراضات مهم را گرفت. ما با اشتیاق اعتراضات در تونس، مصر و سوریه را دنبال کردیم اما می ترسیم.

در 22 فوریه سال گذشته، ترس جای خود را به خشم داد چون عبدالعزیز بوتفلیقه، رئیس جمهوری وقت الجزایر برنامه داشت تا بعد از حضور 20 ساله در راس قدرت که به اعتراضات در بعضی شهرها منجر شده، برای پنجمین دوره نامزد انتخابات گردد.

این قیام، مقاومتی را به راه انداخت که با اعتراضات در مصر و تونس در حدود یک دهه پیش قابل مقایسه بود. زکی حناچی می گوید: ما از بهار عربی آموختیم.

ارتش الجزایر، همچون ارتش های تونس و مصر دست از حمایت خودشان از نظام حاکم برداشتند و موجب شدند تا در دوم آوریل 2019 بوتفلیقه استعفا کند.

این لحظات یادآور پیروزی های اولیه در 2011 است اما فعالان این بار محتاطانه تر عمل می نمایند. حتی پس از استعفای بوتفلیقه، اعتراضات ادامه یافت و اصلاح کل سیستم سیاسی این کشور را که از زمان استقلال الجزایر در 1962 پای بر جا بود، هدف گرفت.

تازه مارس سال جاری بود که این جنبش اعتراضات را متوقف کرد که بابت حفظ فاصله اجتماعی برای کنترل پاندمی کرونا بود. به گفته حناچی، یکی از مهمترین درس های بهار عربی از سوریه بود که اعتراضات در آنجا به مرگبارترین درگیری قرن بیست و یکم تبدیل شد.

این فعال جوان می گوید: ما یاد گرفتیم که تنها گزینه این است که اعتراضات را مسالمت آمیز نگاه داریم. انقلاب ما طولانی شد چون ما صلح جو باقی ماندیم.

عراق

زمانی که اعتراضات عرب ها مانند دومینو شروع به سرنگونی رژیم های ظاهراً شکست ناپذیر کرد، حمله آمریکا در سال 2003 مدت ها بود که عراق را از شر صدام دیکتاتور خلاص نموده بود.

علی عبدالخالق، فعال و روزنامه نگار 34 ساله می گوید: ما قیام های بهار عربی را به چشم فرصتی برای نجات دموکراسی در عراق دیدیم.

او با اشاره به اشغال تحت امر آمریکا گفت: ما به زور از شر یک رژیم بد خلاص شدیم.

عبدالخالق در فوریه 2011 به تشکیل گروه اعتراضی جوانان فوریه اقدام کرد که تجمعات هفتگی در میدان تحریر بغداد را برای محکوم کردن دولت وقت به ریاست نوری المالکی به راه می انداخت. معترضان بدون اینکه خواهان سقوط کل این رهبری شوند، شعار می دادند: مردم خواهان اصلاح نظام هستند.

این جنبش چند ماه بعد جمع شد اما عبدالخالق می گوید، فوریه 2011 یک نقطه عطف بود. او می گوید: خشم عراقی ها به راه افتاد و مردم فهمیدند که جای اعتراض وجود دارد.

اعتراضات دوباره به راه افتاد اما این خشم در نهایت در اکتبر 2019 به جوشش افتاد. قیام سراسری بی سابقه خواهان اصلاح سیاسی کامل شده و دولتی که آن موقع به نخست وزیری عادل عبدالمهدی بود، وادار به استعفا کرد.

پاندمی کرونا و سرکوب خشونت باری که جان حدود 600 معترض را گرفت، این جنبش را محدود کرد. با این حال، عبدالخالق استدلال می نماید که آن محرکی که بتواند انقلاب یا قیام جدیدی به جریان بیندازد، همچنان وجود دارد. او گفت: تهدید علیه رهبری سیاسی، همچنان پای بر جاست.

سودان

محمد العمر، یک فعال 37 ساله می گوید: ظهور بهار عربی در سال 2011 جرقه انقلابی در سودان را روشن کرد.

او به خبرگزاری فرانسه گفت: در آن موقع، گروه های فشار جوانان شروع به شکل گیری و سازماندهی اعتراضات کوچک و پراکنده کردند. با این حال، عمر البشیر که از 1989 در قدرت بود، همچنان سلطه را حفظ کرد و اپوزیسیون رسمی تکه تکه شد.

به گفته العمر، آشکارترین نشانه از نفوذ قیام های بهار عربی در کشور او در سال 2013 رویت شد. خارطوم بهای سوخت را افزایش داد که به دنبال آن قیمت ها سیر نجومی پیدا کردند و مردم به خیابان ها آمدند و تب انقلابی که زیر پوسته سودان بود، نمایان شد.

این فعال می گوید: حلقه اپوزیسیون علیه این نظام روز به روز گسترده تر شد.

اعتراضات دوباره پنج سال بعد بر سر افزایش بهای مواد غذایی به جریان افتاد و در سال 2019 هم ادامه یافت. در 11 آوریل 2019 ارتش سودان اظهار داشت البشیر تحت بازداشت خانگی قرار گرفته است.

رهبران نظامی و معترضان ماه اوت یک اعلامیه قانون اساسی را به امضا رساندند و یک شورای حاکمیتی برای تقسیم قدرت پیش از انتقال به یک حاکمیت غیرنظامی تشکیل شد. محمد العمر می گوید: جنبش سودان بیش از قیام های بهار عربی سازمان یافته بود.

این فعال که بابت ایفای نقش در اعتراضاتی که به عزل عمر البشیر ختم شد، حبس کشید، از نقش اتحادیه های تجاری حرفه ای سودان که به این جنبش خیابانی برای تغییر انجامید، تقدیر کرد. او به اصرار آنها برای حفظ ماهیت صلح آمیز جنبش علی رغم کوشش سرویس های امنیتی برای کشاندن آنها به سمت خشونت اشاره نمود.

لبنان

عماد بزی، فعال لبنانی و کارشناس دفاع، از سال 1998 به دنبال تغییرات سیاسی است. به گفته او، قیام های بهای عربی به جنبش او دامن زد. این فعال 37 ساله به خبرگزاری فرانسه گفت: آنها به ما امید دادند. وقتی دیدم که در تونس و مصر تغییرات در حال وقوع است، با خودم گفتم چرا این نباید در لبنان هم اتفاق بیفتد؟

در فوریه 2011، عماد بزی بیکار سازماندهی اولین سری از اعتراضات را با الهام از قیام های تونس و مصر شروع کرد، اما در مقایسه با آنها کم رنگ شد.

این جنبش در عرض یک ماه بدون ایجاد تغییر زیاد از پای افتاد، اما بزی می گوید که این زمینه را برای یک رنسانس مردمی در دهه بعد ایجاد کرد و منجر به موجی از اعتراضات در سال 2015 به دلیل بحران مدیریت زباله شد.

این جنبش در اکتبر سال 2019 به اوج خود رسید، زمانی که تصمیم دولت برای اخذ مالیات از تماس های واتس اپ باعث ایجاد یک جنبش بی سابقه در سراسر این کشور شد که خواهان حذف عمده نخبگان حاکم بود.

این جنبش تمام طبقه سیاسی را هدف گرفت و دولت وقت به نخست وزیری سعد حریری را به خم شدن مقابل فشارهای اعتراضات خیابانی مجبور کرد. یک سال پس از آن، رهبران سیاسی مورد هدف قیام 2019 همچنان در قدرت باقی ماندند و به نظر می رسد حریری به عنوان نخست وزیر بازگردد.

اما برای عماد بزی، این قسمت فصل سوم یک فرایند انقلابی را نشان می دهد که از سال 2011 شروع شده و تا امروز ادامه دارد. او می گوید: این فرایندی ادامه دار است. این موج ها یکی پس از دیگری می آیند و همگی مرتبط هستند. ، ایسنا