ایست جامعه ایران پشت چراغ قرمز سالمندی! - وبلاگ ساعتچی

به گزارش وبلاگ ساعتچی، سالمندان جماعت سرد و گرم چشیده و زحمتکش دیروز جامعه هستند که عمری موی خود را در کوران سختی و آسایش زندگی سپید کرده اند و حالا با رسیدن به این دوران، انتظار تأمین نیازهای مادی، معنوی و تکریم از سوی خانواده، جامعه و کارگزاران را دارند.

به گزارش گروه رسانه های وبلاگ ساعتچی، پشت پنجره نشسته است و نسیم عصرگاهی، چهره چین و چروک خورده آقای پرویزی را می نوازد و استکان چای در دست، غرق مطالعه روزنامه شده است. خبرها را با عینک ته استکانی خود با وسواس خاصی می خواند و انگار روزنامه خوانی عصرگاهی بعد از خواب نیمروزی، تنها تفریح روزانه اوست !

همسرش روی کاناپه مشغول تماشای تلویزیون است و گهگاهی پیرمرد خانه را متوجه برخی صحنه های جالب سریال پخش شده می کند .

در همین اثنا، تلفن خانه زنگ می خورد و پشت گوشی صدای نوه کوچک شان فاطمه، به گوش می رسد که با لحن بچگانه اش می گوید: مامان بزرگ! ما می خواهیم بیاییم خانه شما

مادر بزرگ که از صدای نوه خود به وجد آمده پاسخ می دهد: بفرمایید عزیزم! در ادامه مریم دختر آقای پرویزی خوش و بشی با مادر می کند و اندکی بعد، مکالمه مادر و دختر سرانجام می گیرد .

معصومه خانم گوشی را که قطع می کند، همسرش را که غرق خواندن روزنامه است با لحنی بلند خطاب می کند و می گوید: بلند شو برو خرید! امشب مریم با بچه هایش می آیند اینجا !

پیرمرد ابرویی بالا می اندازد و می گوید: خانم! هرچی می خواهی یکدفعه بگو که حال چند بار رفتن برای خرید را ندارم و خلاصه با برگه یادداشتی به دست، عصا زنان روانه بازار می گردد ...

بله ! این روایتی کوتاه از حال و روز بسیاری از سالمندان امروز جامعه است که پس از سالها کار و تلاش دوران بازنشستگی خود را می گذرانند و دیگر فعالیت مالی ندارند و با حقوق بازنشستگی گذران زندگی می کنند و تنها امید و دلگرمی شان، بچه ها و نوه و نتیجه شان است .

امروز اول اکتبر و برابر با 9 مهرماه، روز جهانی سالمند نام گذاری شده است.

دوران پس از 60 سالگی را آغاز دوران سالمندی برمی شمارند؛ دورانی که به اعتقاد جامعه شناسان این مرحله از عمر، دوران سوم زندگی است. در چنین دورانی همان زن یا مردی که خود را زمانی صاحب قدرت و نفوذ می دانست، به یکباره خود را تنها و بدون قدرت می یابد و این ناراحتی گاهی به حوادثی نامناسب می انجامد و موجب ناراحتی روانی سالمند می گردد .

ویژگی های دوران سالمندی

دوران سالمندی دارای ویژگی های جسمی، اجتماعی و روانی است که برخی از مهترین آنها عبارتند از : کاهش نسبی قوای جسمی ؛به طوری که با بالا رفتن سن، نیروهای جسمی فرد به نسبت رو به کاهش می گذارد .

بازنشستگی و دور شدن از موقعیت های شغلی گذشته است که کاهش مسئولیت های مرتبط با شغل و در نتیجه کاهش ارتباطات اجتماعی فرد را به همراه دارد .

تنهایی یا احساس تنهایی به خصوص در مواردی که شخص شاهد از دست دادن یکی از دوستان، بستگان و هم سن و سالان و افراد همدوره خویش است، از ویژگی های دیگر این دوران است؛ لذا هر روز بیش از پیش احساس تنهایی به فرد دست می دهد .

البته پذیرش شرایط دوره سالمندی در بین افراد مختلف و با فرهنگ های گوناگون متفاوت است؛ برخی به مرور از مشارکت در زندگی اجتماعی کناره می گیرند و در مقابل، جامعه نیز آنها را به کنار می زند؛ به طوری که ممکن است دچار نوعی احساس بیهودگی و افسردگی شوند .

برخی نیز با نقش های جدیدی که مطابق با وضعیت آنهاست، این دوره را به دوره ای نسبتاً فعال و رضایت بخش بدل می سازند .

دوران سالخوردگی و افراد سالخورده را می توان این طور تقسیم بندی کرد: سالخوردگانی که امکانات به اندازه کافی دارند و مایلند به استراحت بپردازند .

سالخوردگانی که به علت نیاز به درآمد، به کار خود ادامه می دهند یا حداقل اگر کاری باشد ، مایلند ادامه دهند .

سالخوردگانی که امکانات مالی دارند اما چون نمی خواهند از کار افتاده محسوب شوند، مایلند کار کنند و در نهایت سالخوردگان از کار افتاده و بیمارها .

علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزیر بهداشت با اشاره به وضعیت سالمندی در کشور، گفت: طی 3 تا 4 دهه گذشته امید به زندگی از 50 سال به بیش از 70 سال رسیده است و اکنون امید به زندگی در مردان 60 تا 64 ساله 21.4 درصد و در زنان 23.4 درصد است؛ یعنی انتظار چنین افرادی در بازه سنی ذکرشده این است که 20 سال بیشتر عمر کنند؛ ضمن اینکه اکنون تعداد افراد بیش از 65 سال بیشتر شده است .

10 درصد جمعیت کشور سالمند هستند

معاون بهداشت وزیر بهداشت با اشاره به آمارهای استخراج شده از سرشماری سال 95 بیان داشت: 9.28 درصد جمعیت کشور سالمند هستند که اکنون این میزان به 10 درصد رسیده است و این افراد بیش از 60 سال دارند؛ ضمن اینکه تا حدود 28 سال آینده میزان جمعیت سالمند کشور به 30 درصد خواهد رسید؛ یعنی از هر 3 نفر یک نفر سالمند شده و جمعیت کشور به سمت سالمندی می رود .

بیشترین سالمند در گیلان، کمترین سالمند در سیستان و بلوچستان

رئیسی افزود: بیشترین سهم سالمندی در کشور مربوط به استان گیلان و کمترین سهم سالمندی مربوط به سیستان و بلوچستان است، ضمن اینکه استان های البرز و مازندران از نظر رشد پیر شدن جمعیت در صدر قرار داشته و کمترین رشد سالمندی نیز مربوط به استان گیلان است .

تعداد زنان سالمند از مردان سالمند بیشتر است، 12 درصد سالمندان نان آور خانواده هستند

وی یادآور شد: تعداد مردان سالمند به ازای هر 100 زن سالمند 97.6 درصد است؛ یعنی 2.4 درصد تعداد مردان سالمند از زنان سالمند کمتر هستند؛ ضمن اینکه نرخ مشارکت مالی سالمندان یعنی افرادی که نان آور خانواده هستند، 12.2 درصد است.

بیشترین سهم سالمندی در کشور مربوط به استان گیلان و کمترین سهم سالمندی مربوط به سیستان و بلوچستان است

معاون بهداشت وزیر بهداشت گفت: 89 درصد مردان سالمند در ایران دارای همسر هستند و 44.7 درصد زنان نیز دارای همسر بوده؛ ضمن اینکه 26.5 درصد خانوارهای سالمند سرپرست تنها زندگی می کنند و بیش از نیمی از خانواده های زن سرپرست سالمند هستند.

31 درصد سالمندان تحت پوشش بیمه تکمیلی

رئیسی با بیان اینکه 94 درصد سالمندان بیمه پایه دارند، گفت: 31.34 درصد سالمندان تحت پوشش بیمه تکمیلی هستند؛ ضمن اینکه نیاز سالمندان به بستری شدن دو برابر افراد عادی جامعه است.

وی با اشاره به نحوه گذران اوقات روزمره سالمندان، گفت: سالمندان اوقات خود را به ترتیب صرف مراقبت شخصی، گذران وقت و بیکار بودن، کار در خانه، فعالیت های مذهبی، اجتماعی و داوطلبانه می کنند؛ ضمن اینکه 12 درصد سالمندان نیز دارای شغل هستند .

میزان شیوع فشار خون افراد بالای 60 سال 34.5 درصد است و 56.5 درصد سالمندان نیز فعالیت فیزیکی ناکافی دارند

معاون بهداشت وزیر بهداشت با اشاره به دلایل عمده مرگ و میر در سالمندان ابراز داشت: بالاترین علت مرگ و میر در افراد 60 تا 69 سال در مردان و زنان بیماری های قلبی، دیابت، کلیوی و سرطان هاست.

رئیسی با اشاره به اینکه میزان شیوع فشار خون افراد بالای 60 سال 34.5 درصد است، افزود: از این تعداد افراد دارای فشار خون کمتر از 40 درصد آنها تحت کنترل هستند، ضمن اینکه میزان شیوع دیابت در افراد بالای 60 سال حدود 11 درصد است در حالی که کمتر از 40 درصد این تعداد تحت کنترل هستند .

وی از شیوع 33 درصدی چربی خون در افراد بالای 60 سال خبر داد و گفت: 60 درصد این افراد خدمات دریافت می کنند؛ضمن اینکه 22 درصد سالمندان دچار چاقی بوده، 36 درصد اضافه وزن داشته و 4 درصد لاغر هستند .

معاون بهداشت وزیر بهداشت با بیان اینکه 56.5 درصد سالمندان فعالیت فیزیکی ناکافی دارند، گفت: 21 درصد سالمندان سابقه مصرف دخانیات داشته، ضمن اینکه 26 درصد سالمندان نیز در سال گذشته حداقل یک بار زمین خورده و دچار شکستگی شده اند .

حدود 60 درصد سالمندان دارای مسائل دهان و دندان

رئیسی با اشاره به انجام مطالعات در سال 95، بیان داشت: حدود 60 درصد سالمندان دارای مسائل دهان و دندان هستند؛ ضمن اینکه 40 درصد از سالمندان از عینک استفاده کرده و 82 درصد سالمندان نیز در این مطالعه ابراز داشتند که از زندگی خود رضایت دارند و 45 درصد سالمندان نیز دچار مسائل خواب هستند .

بیشتر سالمندان در ایران زن هستند

وی با بیان اینکه سالمندی کشور بیشتر زنانه است و تعداد زنان سالخورده سرپرست خانوار بیشتر است، گفت: سند ملی سالمندان نهم مهر ماه رونمایی می گردد که این سند با همکاری وزارت بهداشت، وزارت رفاه، سازمان بهزیستی، شهرداری و... تهیه شده است .

معاون بهداشت وزیر بهداشت با اشاره به برنامه های وزارت بهداشت برای سالمندان یادآور شد: 45 برنامه برای سالمندان تهیه و تدوین شده است که از جمله آنها ابلاغ بسته خدمت غیر پزشک سلامت سالمندان به دانشگاه ها، طراحی استانداردهای فضای فیزیکی مراکز بهداشتی درمانی و بیمارستانی متناسب با سالمندان و طراحی 40 پودمان مجازی آموزشی سالمندی برای پزشک خانواده و نیز تشکیل کمیته های تغذیه، سلامت روان در حوزه های مختلف خدماتی است .

سالمندان جامعه چه زن یا مرد دارای نیازهای مختلفی هستند که باید توسط فرزندان و جامعه و متولیان و مسئولان حوزه های مختلف مورد توجه قرار گیرد. از جمله این نیازها، نیازات عاطفی، معیشتی،نیاز به تفریح، شرکت در زندگی اجتماعی و امنیت است .

در کنار این نیازها، برخی احساسات مشترک سالمندان شامل احساس غم و اندوه به خاطر عدم توجه فرزندان و اطرافیان که عمری برای رفاه آنان تلاش کرده اند، احساس تنهایی به علت طرد شدن، یأس و ناامیدی و احساس بی فایده بودن و...را می توان برشمرد .

جدی ترین خطری که فرد سالمند را تهدید می کند، در انزوا قرار دریافت او از سوی اطرافیان است. در این حالت شخص امکان ارتباط صمیمی و نزدیک با دیگران را از دست می دهد .

تنهایی موجب می گردد فرد سالمند به تدریج دچار مسائل روانی گردد، لذا درک احساسات و انتظارات سالمندان از اطرافیان و تصحیح ارتباط افراد خانواده با آنها در فرایند بهداشت روانی آنها بسیار مهم است .

سالمندان به اندازه ای که دیگران به آنها به عنوان پیر و از کار افتاده نگاه می کنند، خود را ضعیف و ناتوان احساس نمی کنند؛ چنانکه در یک خانواده گرم و مهربان اغلب سالمندان بسیار راحت، آرام، مقاوم و با نشاط روزگار می گذرانند؛ در نتیجه این افراد حوصله نگهداری نوه ها را با همه شیطنت هایشان دارند .

مسئله سالخوردگی جمعیت عمیقاً در اوضاع اجتماعی و مالی یک منطقه تأثیر می گذارد، که نمونه شاخص آن مسئله بازنشستگی و فراهم ساختن موجبات تأمین اجتماعی و تجهیزات مراکز درمانی است .

پیری جمعیت باعث می گردد تا دو مسئله اساسی یعنی تأمین رفاه اجتماعی و تهیه مسکن برای آنها مورد توجه قرار گیرد .

محمود ساعتچی، روان شناس درباره ویژگی های سالمندی، گفت: بسیار طبیعی است وقتی سن ما بالا می رود تغییرات متفاوتی در ماه ایجاد می گردد که برخی جسمی و برخی در ابعاد شناختی است .

وی ادامه داد: از نظر روان شناختی حوصله و شادی کمتر می گردد و به همین علت در مراقبت از افراد پیر باید همه این ابعاد مورد توجه قرار گیرد؛ البته جامعه و خانواده فرد نیز نقش مهمی دارند

این روان شناس یادآور شد: وقتی از نظر مالی فرد سالمند مسئله ای نداشته و خیالش راحت باشد و نیز وقتی در خانواده و جامعه سالم زندگی کند، هم طول عمرش بیشتر شده و روحیه بهتری دارد و هم احساس شادمانی زیادتری می کند .

ساعتچی بیان داشت: اگر به جوامع مختلف نگاه کنید می بینید عوامل سلامت شخصی و جسمی، روان شناسی، خانواده بالنده و جامعه سالم از جمله عوامل تاثیرگذار در دوران سالمندی است .

وی با اشاره به نیازهای مختلف دوران سالمندی، گفت: نیازهای جسمانی مانند غذای سالم و کافی در درجه اول واقع شده است اما نیازهای روان شناختی فرد نیز اهمیت خاص خود را دارد کسانی که به سن بالا می رسند و در خانواده ای زندگی می کند که مورد توجه و احترام کافی قرار دارند،معمولاً چنین افرادی عمر بیشتری دارند .

اکثر دانشمندان معتقدند که پیر شدن با نوع محیطی که ما در آن زندگی می کنیم (مثلاً هوای آلوده یا تمیز) و همچنین به طرز زندگی ما (مثلاً کمیت و کیفیت غذاها ، ورزش کردن و ...) بستگی دارد .

برنامه ریزی صحیح و استفاده از وجود سالمندان و تجربیات آنها، هم تنهایی آنان را برطرف می کند، احساس هرز و پوچ بودن را در آنها از بین می برد و هم منبعی مفید و ارزشمند از معلومات و تجربیات را در اختیار جوانان نسل بعد قرار می دهد .

حامد برکاتی، مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت درباره طراحی سند ملی سالمندان ، گفت: سند ملی سالمندان با همکاری سازمان بهزیستی به عنوان متولی شورای ملی سالمندان، سازمان برنامه و بودجه و وزارت بهداشت به عنوان متولیان دیگر این حوزه نوشته شده است .

وی درباره مهمترین شاخص های طراحی شده در سند ملی سالمندان ، گفت: در این سند در حوزه سلامت، حوزه های رفاه سالمندان، سلامت جسمی و روانی پوشش داده می گردد؛ ضمن اینکه در حوزه رفاه نیز موضوعاتی همچون اشتغال، معیشت و حمایت هایی که باید از سالمندان صورت گیرد و در حوزه سازمان بهزیستی وزارت رفاه و سایر سازمان های حمایتی است، مورد توجه قرار می گیرد .

مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، یادآور شد: توانمند کردن خانواده ها برای مراقبت از سالمندان یکی دیگر از برنامه هاست که در حال طراحی آن هستیم .

برکاتی ادامه داد: وزارت بهداشت در حوزه های پیشگیری، بهداشت، غربالگری و درمان در این طرح مشارکت دارد .

وی درباره برنامه های دیگر وزارت بهداشت برای سالمندان ، گفت: استانداردسازی ساختار فیزیکی بیمارستان ها را متناسب با سالمندان مورد توجه قرار می دهیم؛ ضمن اینکه در بحث پیشگیری نیز بسته های خدمتی را برای مراقبان سلامت، بهورزان و پزشکان عمومی طراحی کرده ایم .

مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به سیستم ارجاع، یادآور شد: سیستم ارجاع سالمندان از سطح پیشگیری و غربالگری به سطح درمان در حال طراحی است .

باید بدانیم سالمندی و درگیر شدن با عوارض و آسیب های جسمی و روحی آن، میهمان سفره عمرهمگان است و دیر یا زود نشانه های آن در چهره تک تک افراد نمایان می گردد.آنچه درباره جامعه سالمندان کشور یعنی همان 10 درصد جمعیت، قابل توجه و امعان نظر است، ضرورت برنامه ریزی صحیح متولیان آنها، متناسب با اقتضائات جسمی، روانی سالمندان و توجه به فرهنگ بومی و محلی هر منطقه است؛اما مهمترین خواسته سالمندان جامعه حفظ شأن و مرتبت و احترام گذاشتن به آنهاست؛ اینکه مرد و زن سالمند احساس بی فایده بودن و به حاشیه رفتن نکرده و هنوز خود را در پیشانی خانواده دیده و احساس کند که مورد تکریم جامعه است .

منبع:فارس

،