چرا پرندگان پاهای لاغری دارند؟ - وبلاگ ساعتچی

به گزارش وبلاگ ساعتچی، شاید تا به حال توجه تان به این نکته جلب نشده باشد که چرا پرنده هایی که در حیاط خانه تان مشغول آواز خواندن هستند، چرا پاهای لاغری دارند. در این مقاله به علت لاغر بودن پاهای پرندگان و اینکه چگونه این پاهای قلمی، وزن پرنده ها را تحمل می نمایند می پردازیم.

غزال زیاری: همواره در شعرها و قصه ها از پرواز و آواز خواندن پرنده ها صحبت به میان می آید؛ اما تا به حال به یک پرنده که روی شاخه درخت نشسته توجه نموده اید؟ تابه حال این سوال برایتان پیش آمده که چطور پاهای کوچک و لاغر پرنده ها، وزن آنها را تحمل می نمایند؟

جولیا کلارک، دیرینه شناس دانشگاه تگزاس که درباره تکامل پرندگان تحقیق می نماید، می گوید: اولین دلیلی که پاهای پرندگان به طرز عجیبی نازک به نظر می رسد، این است که بقیه قسمت های بدن آنها با پر پوشیده شده که باعث می گردد مقدار ظاهری آنها به مراتب بزرگ تر به نظر برسد. او در این باره به این نکته اشاره نموده که ران های گوشتی تر پرنده ها، در زیر پرهای آنها قرار گرفته و در حقیقت آن بخشی از پای پرنده ها که ما می بینیم، ساق پای آنهاست که باریک، کوچک و بدون پر است. از همین رو، پرندگانی که پرهایشان تا روی انگشتان پایشان می آید (مثل جغدها و بعضی از پرنده های اهلی)، ساق پاهایشان ضخیم تر از پرندگانی که ساق های پای بدون پر دارند، به نظر می رسد.

ریشه یابی اجداد پرندگان

اما این یک توهم بصری نیست: پای پرندگان، تفاوت های زیادی با پاهای سایر حیوانات دارد. پرنده ها از نسل دایناسورهای تروپود هستند (گروهی از حیوانات دوپا که مقدار و ابعاد متفاوتی داشتند). بعضی از آنها به مقدار گنجشک های امروزی کوچک بوده اند و بعضی دیگر مثل تیرانوزاروس رکس بزرگتر.

برخلاف بیشتر پستاندارانی که می توانند روی دو پا راه بروند و روی پاشنه هایشان می ایستند (مثل خرس ها، شامپانزه ها و انسان ها)، دایناسورها برروی انگشتان پا و قسمت جلویی پاهایشان راه می رفتند و بقیه استخوان های پاهایشان کشیده بوده و از زمین فاصله داشته. حالا پرنده های امروزی، بخشی از این ویژگی ها را حفظ نموده اند. با این حال، بعضی از این ویژگی ها نیز دستخوش تغییراتی شده است. پرنده هایی از خانواده دایناسورهای ولوسی رپتورها، ران های نسبتا کوتاهی در بالای ساق پایشان داشتند، ولی همین ران ها، کم و بیش آنها را سرپا نگاه می داشته. در آنالیز درخت خانوادگی پرنده ها، از گذشته تا به امروز، به این نتیجه می رسیم که آن ران ها به تدریج تغییر جهت و تغییر شکل داده اند. کلارک در این باره گفته: در پرندگان، استخوان بالای ساق پا (استخوان ران)، عمدتا به صورت افقی است و محکم به گروهی از ماهیچه هایی که به تنه بدن متصل هستند، وصل می گردد.

اما چرا این تغییر حالت اتفاق افتاده؟ حفظ تعادل پرنده،به عنوان موجودی دوپا، کار سختی است؛ اگر راه رفتن یک کودک نوپا را دیدن کنید، کاملا متوجه این موضوع می شوید. در نبود یک مرکز قدرتمند وزنی که به وسیله پاهای قوی پشتیبانی گردد، ریسک زمین خوردن، هر حیوان دوپایی را تهدید می نماید. دایناسورهای دوپا، با توزیع وزن شان برروی گردن های بلند و دم استخوانی شان، روی پاهای خود می ایستاندند. ولی طبق گفته کلارک، رشد ماهیچه های قدرتمند سینه در پرندگان، مرکز جرم آنها را به سمت جلوی بدنشان سوق می دهد و به تدریج و به منظور حفظ تعادل، تنه پرندگان کوچکتر شده و ران های آنها تدریجا به حالت افقی درآمده و به بدنشان متصل شده و عملا تبدیل به بخشی از مفصل ران آنها شده است. زانو نیز تبدیل به بالاترین قسمت متحرک پایشان شده است.

تغییرات آناتومیک در بدن پرندگان

با گذر زمان، تغییرات آناتومیک دیگری نیز در بدن پرندگان ایجاد شده و سه استخوان کف پا که در پاهای دایناسورها وجود داشت، تبدیل به یک استخوان واحد شده و هم سبک و هم قوی است. طبق گفته کلارک، بعضی تغییرات عضلانی نیز در بدن پرنده ها ایجاد شده و بیشتر عضلات ساق پای آنها، در ناحیه ران که به تنه متصل است، محکم تر شده است. در عین حال ساق پا و کف پایشان هم به وسیله دسته ای از تاندون های فوق العاده نازک که از زانو تا انگشتان پا کشیده می گردد، فعالیت می نماید.

همین سیستم تاندون ها، در شرایطی که پرنده ها نشسته اند، انگشتان پاهای آنها را قفل نموده و این امکان را برایشان فراهم می نماید که بدون آنکه سقوط نمایند، بخوابند. کلارک دراین باره گفت: هیچ حیوان دیگری چنین سیستم تاندونی ای ندارد که به آنها این اجازه را بدهد که عضله قوی را در نزدیکی بدنشان، در جایی که زیر پرها پنهان است، قرار دهد.

پاهای پرندگانی که پرواز نمی نمایند

البته همه پرنده ها، پاهای باریکی ندارند. پرنده هایی که زمان زیادی را روی سطح زمین می گذرانند و یا با گرفتن طعمه امرار معاش می نمایند، گرچه پاهایی دارند که دارای تاندون های مشابهی است ولی این پاها معمولا محکم تر از پاهای پرنده های آواز خوان است. پرنده هایی مثل شترمرغ که پرواز نمی نمایند، عضلات ساق پای به مراتب بزرگتری دارند که بتواند وزن آنها را بهتر تحمل کند.

اما پرنده های آوازخوان سبک وزن، کمتر به راه رفتن وابسته اند. استفان بروسات، دیرینه شناس دانشگاه ادینبورگ دراین باره گفته: پرواز کردن، راه چاره اصلی این پرنده ها برای تعقیب و فرار است. درنتیجه لزومی ندارد که پاهایشان خیلی عضلانی باشد.

زمانی که به پاهای پرنده ها نگاه م کنید، مهم است به یاد داشته باشید که به خاطر تاریخچه تکامل پرنده ها، پاهایی این چنینی دارند. اندام عضلانی بیشتر پرنده ها، به ویژه آنهایی که پرواز می نمایند، بال است و پاهایشان درمقایسه با بال ها ضعیف به نظر می رسد.

در هر حال این پاهای لاغر، بخشی از مجذوب نمایندهیت پرنده های مدرن هستند. لاغری ظاهری پاهای پرندگان، بر گرد بودن بدنشان تاکید دارد و باعث ایجاد ظاهری مجذوب نماینده در آنها می گردد که مارا به وجد می آورد. این پاهای باریک شاید به چشم ما عجیب به نظر برسد ولی در هر صورت، سختی و دردسری برای این جانوران زیبا ایجاد نمی نماید.

منبع: scientificamerican

227227