همه چیز درباره منارجنبان (معرفی، تاریخچه و عکس) - وبلاگ ساعتچی

به گزارش وبلاگ ساعتچی، منارجنبان اصفهان یکی از جاذبه های تاریخی و دیدنی ساخته شده در دوره تیموریان است که هر ساله هزاران گردشگران داخلی و خارجی از این اثر دیدن می نمایند.

در ایران برخیمناره ها قابلیت تکان خوردن را دارند که به اصطلاح به آنها منارجُنبان می گویند.از معروفترین منارجنبان های ایران یکی در اصفهان و دیگری در شهرستان اردکان و دربخش خرانق واقع شده اند. در گذشتهمنارجنبان از شهر جدا و در دهکده ای به نام کارلادان قرار داشت. ولی امروزه اینبنا جزو اصفهان است و در نزدیکی محلی به نام نصرآباد واقع شده است. این ساختمان باکاشی های لاجوردی رنگ به شکل وبلاگ ساعتچی چهارپر و اشکال دیگری به شکل کثیرالاضلاع فیروزه ایرنگ زینت یافته است.

ایوانمنارجنبان یکى از نمونه هاى ابنیه سبک مغولى ایران است و از آن دوره کاشى کارى هایىهم دارد. مناره ها بعداً و در تاریخى که درست معلوم نیست و احتمالاً در آخر عصرصفویه به ایوان مزبور اضافه شده و با حرکت دادن یکى از آنها، نه تنها مناره دیگربه حرکت درمى آید بلکه تمامى این ساختمان مرتعش میگردد.

تاریخچهمنارجنبان

براساس مدارک موجود، منار جنبان اصفهان در دوران فرمانروایی فردی بناممحمد خدابنده اولجایتو، در شهر اصفهان ساخته شده که قبر عمو عبدالله بن محمودصقلابی، یکی از عارفان خداپرست و معروف آن موقع، در این اثر تاریخی وجود دارد. نامدیگر این آرامگاه، شیخ امیرعبدالله است. عددی که روی سنگ مقبره عمو عبدالله حکشده، 716 است که طبق کاوش معماران و باستان شناسان و براساس مدارک به جای مانده، اینعدد نشان دهنده سال ساخت آرامگاه اوست.

معماریمنارجنبان

ارتفاع ایوان مقبره عمو عبدالله از سطح زمین بقعه 10 متر و ارتفاع هر یکاز دو مناره 7/5 متر است. در این ایوان مزار عمو عبدالله واقع شده است و راه صعود بهبام و مناره ها نیز از طریق درگاه کوچکی است؛ که با پلکانی مارپیچ به بام مربوط می گردد.اما چیزی که این بنای کوچک با عرض نه متر و طول هر مناره؛ هفده متر را معروف نموده،تکان خوردن آن است. یعنی با تکان دادن یکی از مناره ها مناره دیگر و کل ساختمان نیزتکان می خورد. ایوان منارجنبان یکی از آثار تک ایوانی دوران ایلخانی است که به سبکمغول ساخته شده؛ ولی شکل مناره ها نشان می دهد که آنها را اواخر دوره صفویه به ایواناضافه نموده اند.

دلیل تکانخوردن منارجنبان

اگر فردی از 17 پله داخل هر مناره که از بام بنا تا بالای هرمناره وجود دارد، بالا رفته و دست های خود را داخل یکی از دیوارهای واسط میانیپنجره های فوقانی آن قفل و آغاز به تکان دادن مناره کند، مناره به حرکت در آمده وهم زمان با آن مناره دیگر و در واقع کل ساختمان به نوسان در می آید که تنها نوسانمناره قابل دیدن است.

همچنین برایدیدن نوسان بنا می توان لیوان آبی را بر روی قبر عمو عبدالله قرار دادو سطح لغزان آن را مشاهده کرد. به کاربردن آجرهایی با ویژگی های خاص که ضریبارتجاعی بالاتری نسبت به آجرهای به کار رفته در بخش های دیگر دارد و کاربرد قوانینفیزیکی در این بنا نه تنها راز جنبیدن مشهورترین مناره جنبان جهان را آشکار می نمایدبلکه بیانگر دانش فنی عمیق سازندگان آن در هفت قرن پیش بوده است، سازندگانی که نامیاز آنها به طور معین در دست نیست.

تکان خوردنمناره های این بنا تا مدت ها برای دانشمندان پرسش برانگیز بود. معماری اسرار آمیزاین بنا برای بسیاری هنوز هم در هاله ابهام باقی مانده است. منطقی ترین علتی کهبرای تکان خوردن مناره ها وجود دارد، پدیده فیزیکی تشدید یا پدیده رزونانس است.چون مناره ها سبک معماری مشابهی دارند، تکان خوردن یکی روی دیگری اثر می گذارد. نکته جالب دراین بنای تاریخی آن است که با حرکت دادن یک مناره، نه تنها مناره دیگر به حرکت درمی آید، بلکه تمامی این ساختمان به لرزه درمی آید.

راز پنهانمنارجنبان

حمید شاهین پور، سرپرست کمیته پژوهشی انجمن فناوری های بومی ایران کهبه اختلالات اخیر در نوسانات دو منار اصفهان پی برد تصمیم گرفت علت ارتعاشات بنارا با فرمول های دینامیکی پیدا کند.

پژوهش شاهینپور با تمام فرمول های پیچیده و آزمایشگاهی اش تنها در پی رسیدن به این نتیجهاست:((هنگامی که دو نخ مشابه را به طول مساوی و انتهای نخ ها به یک نخ افقی ببندیددو آونگ کاملا مشابه حاصل می گردد. اگر یکی از وزنه های به نوسان در آید یکی دیگراز وزنه ها هم آغاز به نوسان می نماید. اگر یکی از نخها بلندتر گردد در صورت نوسان یکی،وزنه دیگر دچار نوسان نمی گردد.حال اگر وزن یکی با دیگری متفاوت باشد باز هم نوسان یکیمنجر به اختلال در نوسان دیگری می گردد. بنابر این می توان ارتعاش یک مناره بهمناره های بعدی هم منتقل گردد)).

پیش از شاهینپور افرادی دیگری هم درباره منار جنبان کار نموده اند اما تا کنون کسی، کار آزمایشگاهیروی این بنا انجام نداده اند. در کشورهای عراق و عربستان هم منارجنبان های زیادیوجود دارد.شاهین پور تمام منارجنبان های ساخته شده در جهان را متعلق به فرهنگ ایرانیاسلامی می داند. جالب است بدانید منار جنبان های جهان در یک دوره زمانی سی سالهدوره تیموریان ساخته شده اند.

کلام آخر

درگذشته بازدید نمایندگان منارجنبان آزادانه تا بالای مناره ها می رفتند و اقدام بهتکان دادن آن می کردند، اما در سال های اخیر مسئولان برنامه ای ترتیب داده اند کهدر هر نیم ساعت یا یک ساعت یک بار یک نفر از راهنمایان که آشنا به مقدار نیرویلازم برای تکان دادن مناره ها است، به بالای یکی از مناره ها رفته و آن را تکان می دهدتا بازدیدنمایندگان به خوبی اهتزاز آن را مشاهده نمایند و در عین حال از ایجاد آسیب هایاحتمالی به بنا نیز پیش گیری گردد.

گردآوری: مجله اینترنتی وبلاگ ساعتچی